انواع سردخانه و کاربردهای آن در صنایع و زندگی های روزمره
سردخانه چیست و چند نوع دارد؟
دسته بندی از لحاظ کاربردی:
انواع سردخانه:
1- تبرید خانگی:
این نوع از سردخانه تنوع زیادی ندارد و همان یخچال فریزرهای خانگی ست . اما به علت اینکه در خانه ها موارد مصرف آن بالاست یک بخش عمده از تبرید را به خود اختصاص داده است. طرفیت ورودی این دستگاه معمولا 35 تا 375 وات است. این دستگاه ها معمولا کوچک بوده و در کمپرسورهای بسته بکار می روند.
2- تبرید تجاری:
طراحی و تولید سردخانه فروشگاه ها، رستوران، هتل ها ،مغازه هاو.. از نوع تبرید تجاری به حساب می آیند.
3- تبرید صنعتی:
از آنجایی که حدودا تبرید صنعتی و تجاری شبیه هستند، معمولا آنها را با یکدیگر اشتباه می گیرند. معمولا دستگاه های تبرید صنعتی ازلحاظ اندازه از دستگاه های تجاری بزرگتر هستند.اصولا یک تکنسین باتجربه باید از آنها مراقبت کند. این نوع تبرید در یخسازی، بسته بندی مواد پروتئینی بزرگ (گوشت، ماهی، مرغ، غذای منجمد و ...) نوشابه سازی ها ، بستنی سازی ها، واحدهای صنعتی مثل پالایشگاه های روغن، واحدهای شیمیایی، واحدهای لاستیک سازی و ...بکار می روند.
4- تبرید حمل و نقل:
بخشی از کاربردهای این نوع، شاخه ای از تبرید تجاری و بخشی دیگر را شاخه ای از تبرید صنعتی می توانیم در نظر بگیریم. این دونوع به طور کلی بزرگ و مهم هستند. از این تبرید در کشتی های صیادی و مخزن های حمل و نقل مواد فاسدشدنی استفاده میشود. تبرید حمل و نقل به تجهیزات تبرید مورد استفاده در کامیونها برای حمل و نقل طولانی یا محلی و واگن های راه آهن مربوط می شود.
5- تهویه مطبوع:
همانطور که از اسم تهویه مطبوع پیداست، این مسئله با شرایط آب و هوایی در نواحی یا فضای مورد نظر ارتباط دارد. علاوه بر کنترل دما، کنترل رطوبت و سرعت وزش هوا را هم با تصفیه و تمیز کردن آنرا را به عهده دارد.
تهویه مطبوع در دو نوع خانگی و صنعتی کاربرد دارد.یکی از روش های مهم حفظ و نگهداری مواد خوراکی با کیفیت قابل قبول، بکاربردن سرماست. با پیشرفت تکنولوژی در سطح وسیع، گسترش پیدا کرد. کم کم مشکلات و موانع آن برطرف شد. کاربرد صحیح و اصولی استفاده ازسرمایش، باعث کاهش ضایعات و خسارات وارده به کالا شد.
دیگر با این شیوه، مواد غذایی در همه فصل ها در دسترس همه هستند. تولید مازاد و مصرف یک ناحیه با فصلی از سال، جهت مصرف ساکنان دیگر مناطق و یا دیگر فصول نگهداری میشود. سردخانه های بزرگ در کنار مجتمع های مختلف صنعتی مثلا مراکز پرورش دام و طیور و یا در بنادر وارداتی و صید ماهی کمک میکند تا مازاد تولید و عرضه مواد خوراکی مانند گوشت قرمز، لبنیات، ماهی و گوشت مرغ و.. در این اماکن، نگهداری و کم کم با حفظ کیفیت لازم عرضه شود. از کمبودهای مواد غذایی در ناحیه و یا فصل خاص نیز جلوگیری میشود.
کیفیت موادی که در سردخانه های نگهداری می شوند به یکسری عوامل بستگی دارند که به این عوامل باید در طول دوره نگهداری در سردخانه توجه کرد:
1- درجه حرارت
2- رطوبت نسبی
3- جریان هوا در سردخانه
4- کنترل ایجاد کریستالهای یخ
روش نگهداری محصولات در سردخانه:
برای نگهداری میوه ها از جعبه های چوبی یا کارتن استفاده میشود. اما اگر که میوه در کارتن حمل شود باید به نسبت استقامت کم کارتن در برابر فشار، آنها را داخل باکس پالت چیده و به سالن های سرد انتقال منتقل کرد. به این علت برای همه محصولات پالت گذاشته تا هوا در جریان باشد. رعایت اصول فنی در چیدن جعبه یا باکس پالت روی هم در اتاق سرد باید انجام شود.بعد از پر شدن سالن در آن بسته شده و مقدار عوامل مؤثر در نگهداری از طریق کنترلهای اتوماتیک، کنترل شود. محصولات غذایی زیر صفر مثل گوشت، کرده و مرغ باید اول به شکل مناسب بسته بندی شده تا بو را منتقل یا دریافت نکنند. در تونل انجماد توسط انجماد سریع منجمد شده و به سالنهای زیر صفر منتقل و در سرمای کافی نگهداری شوند.
سردخانه ها:
1- سردخانه های کوتاه مدت یا موقت
2- سردخانه بلند مدت
3- سردخانه های انجماد
در سردخانه های کوتاه مدت و بلند مدت، محصول را تا دمای بالاتر از نقطه انجماد آن سرد و نگهداری میکنند. اما در سردخانه های انجماد، محصولی که منجمد شده است را در دماهای بین 12 تا 23 درجه سانتیگراد نگهداری میکنند.
در نگهداری کوتاه مدت یا موقت به تدریج محصول را واردکرده و آنرا تعویض میکنند. بسته به نوع محصول، زمان نگهداری بین یک یا دو روز یا یک هفته و حتی بیشترمتغیر است. اما خیلی کم از 15 روز بیشتر میشود.
از انبارهای نگهداری تجاری برای نگهداری بلند مدت استفاده میشود. نگهداری محصول در این روش، به نوع و شرایط ورودی محصول وابسته است. میزان نگهداری محصول در این سردخانه ها، بین 7 تا 10 روز است. برخی از محصولات مانند گوجه فرنگی، تا شش یا هشت ماه قابل نگهداری هستند. جهت برخی، محصولات مقاوم مثل پیاز و یا بعضی گوشتهای دودی نیز این مورد وجود دارد. اگر مواد غذایی فاسد شدنی لازم است برای مدت طولانی نگهداری شوند.باید منجمد گردند. جهت نگهداری طولانی این محصولات باید روش های خوب و مناسب را انتخاب کرد.
انواع سردخانه ها
جهت نگهداری مواد غذایی و مواد فاسد شدنی سردخانه مختلفی تولید میشوند.
1- سردخانه های بالای صفر:
این نوع سردخانه، جهت نگهداری میوه و سبزیجات در زمان معین مناسب هستند. کالا در درجه حرارت 2 تا 3 درجه بالای صفر به صورت تازه نگهداری میشود.
2- سردخانه پایین صفر:
در این نوع سردخانه، فرآورده های دامی، ماهی و همه مواد غذایی که به زمان طولانی نیاز دارند، نگهداری میشوند.
3- سردخانه دو مداره:
یک ترکیب از دو نوع بالاست و با توجه به کالایی که در آن نگهداری میشود، قابل تنظیم است.معمولا سردخانه ها به دو شکل استفاده میشوند.
به شکل واحدی متصل به صنایع در کارخانجات تولیدی که فقط مواد مشخص و یکسانی را در آنها نگهداری می شوند.
یا سردخانه های مستقل که با توجه به موارد خوراکی، برنامه خود را تنظیم میکنند.
4- سردخانه های متحرک:
جدا از همه دستگاه های تبرید که اشاره کردیم، تعدادی دستگاه های تبرید در طرح های گوناگون،جهت نگهداری محصولات متفاوت و کاربردهای ویژه تولید میشوند. مثلا حمل و نقل گوشت، مرغ، شیر، بستنی، صندوق های گل فروشی و سردخانه های بیمارستانی و غیره ...